Miło mi powitać Państwa na koncercie w ramach XXXI Dni Choroszczy, który odbywa się pod honorowym patronatem burmistrza Choroszczy Jerzego Ułanowicza.
Podczas dzisiejszego koncertu usłyszymy utwory Marcina najwybitniejszego polskiego kompozytora epoki wczesnego baroku.
Marcin Mielczewski urodził się około roku 1600. Był muzykiem w kapeli króla Władysława IV Wazy w której występował do 1644 r., wykonując muzykę religijną i świecką, w tym włoskie opery powstające dla dworskiego teatru króla Władysława IV. Około roku 1645, został kapelmistrzem zespołu biskupa wrocławskiego i płockiego Karola Ferdynanda Wazy, który był bratem króla. Ze swym nowym patronem przebywał w jego rezydencjach w Wyszkowie i Broku na Mazowszu oraz na Śląsku, a także dość często przyjeżdżał do Warszawy. Biskup-królewicz miał jeden z najlepszych zespołów muzycznych w ówczesnej Rzeczypospolitej, złożony z muzyków włoskich i polskich, a kapelmistrzostwo Mielczewskiego było najbardziej prestiżowym stanowiskiem muzycznym zajmowanym przez Polaka w ówczesnej Rzeczypospolitej. Zmarł między 8 a 30 września 1651 w Warszawie.
Marcin Mielczewski był najbardziej znanym w Europie polskim kompozytorem XVII w. Jego utwory znano w ośrodkach niemieckich, w Danii, Gdańsku, na Śląsku, Morawach i Słowacji, Ukrainie, w Rosji i przypuszczalnie w Paryżu. Rękopiśmienne utwory Mielczewskiego można znaleźć również w archiwach w Wilnie co może stanowić dowód na wykonywanie jego utworów także w Diecezji Wileńskiej, do której należała parafia w Choroszczy. Ciekawostkę stanowi fakt, iż na kompozycjach Marcina Mielczewskiego wzorowali się ukraińscy i rosyjscy twórcy wielogłosowej muzyki cerkiewnej.
Wiek XVII to także ważny okres w historii Choroszczy. To w 1654 roku wojewoda trocki, Mikołaj Stefan Pac późniejszy biskup Diecezji Wileńskiej funduje w Choroszczy drewniany klasztor, przy kościele zbudowanym przez jego rodziców i powierza prowadzenie parafii ojcom dominikanom. Rozpoczyna się wówczas wszechstronny rozwój parafii. Powstaje szkoła, której absolwenci mogli kontynuować naukę w Akademii Krakowskiej. Obecność zakonu kaznodziejskiego oraz szkoły owocuje z pewnością jak i w innych miastach w Polsce w XVII wieku rozwojem muzyki wykonywanej podczas liturgii.
Potwierdzony jest fakt, iż Dominikanie prowadzili bursy muzyczne – ówczesne konserwatoria przy klasztorach m.in. we Lwowie, Gidlach, Poznaniu, Borku Starym i Podkamieniu, więc pomimo braku źródeł można przypuszczać, iż również w Choroszczy działała kapela muzyczna. Także częste pobyty biskupa Wileńskiego Mikołaja Stefana Paca w Choroszczy przy okazji budowy swojej rezydencji były dla ówczesnych mieszkańców z pewnością okazją do udziału w nabożeństwach z piękną oprawą muzyczną kapeli katedry wileńskiej.
Chronologiczna i geograficzna zbieżność działalności Marcina Mielczewskiego oraz rozwoju Choroszczy jako prężnego ośrodka życia religijnego i naukowego nie wyklucza więc hipotetycznej możliwości wykonywania muzyki Mielczewskiego w XVII wieku w Choroszczy.
Dzisiejszy koncert jest zatem próbą rekonstrukcji warstwy muzycznej nabożeństwa nieszporów na uroczystość Narodzenia św. Jana Chrzciciela obchodzoną 24 czerwca a w tym roku przypadającą w Niedzielę. Aby podjąć próbę rekonstrukcji praktyki wykonawczej – psalmy nieszporne Marcina Mielczewskiego na solistów chór i orkiestrę usłyszymy w kontekście nieszpornego schematu śpiewu gregoriańskiego wykonywanego podczas drugich nieszporów na św. Jana, które zgodnie z chronologią liturgiczną przypadają w dniu dzisiejszym.
Serdecznie zapraszamy Państwa do udziału w tym zestawieniu czasu i miejsca,
do wysłuchania muzyki, wykonywanej jak sądzimy w Choroszczy w XVII wieku,
zapraszamy do głębszego jej zrozumienia i zachwytu nad pięknem, jakim otaczali życie religijne nasi przodkowie.
Przed Państwem:
Marta Wróblewska – sopran
Sławomir Bronk – kontratenor alt
Karol Kozłowski – tenor
Piotr Zawistowski – bas
Mariusz Perkowski – baryton, kantor
Zespół Muzyki Dawnej Diletto
oraz Schola Gregoriana Sancti Casimiri
Całość poprowadzi Anna Moniuszko