2 Października 2011 r. razem z Kołem Emerytów w Choroszczy oraz Towarzystwem Przyjaciół Choroszczy uczestniczyliśmy w obchodach spalenia wsi Łukawica w okresie Powstania Styczniowego. Przy takich uroczystościach zawsze nasuwa się pytanie o sens powstań, skoro wszystkie skończyły się klęską polityczną i militarną.
Wielu z nas żyjących współcześnie siedząc sobie wygodnie w fotelu twierdzi, że te wszystkie powstania oprócz strat niczego dobrego Polsce nie przyniosły. No cóż, człowiek zadowolony z życia może tak myśleć. Jednak zanim to powie powinien się zastanowić co powodowało, że Polacy tyle razy chwytali za broń aby walczyć o wolną Polskę, pomimo że za każdym razem płacono za to daninę krwi i cierpień.
Tak było i tym razem. W 1229 bitwach poległo 30 tysięcy powstańców, 700 złapanych z bronią w ręku rozstrzelano lub powieszono, 40 tys. obywateli polskich wspomagających powstanie wywieziono na Sybir. Miastom, które pomagały powstańcom zabrano prawa miejskie powodując ich upadek, skonfiskowano 1660 majątków szlacheckich, spacyfikowano kościół katolicki, który był wtedy i dzisiaj ostoją polskości.
Co było przyczyną, że powstańczy Rząd Narodowy podjął ryzyko walki zbrojnej? Sądzę, że przyczyną podstawową wybuchu Powstania Styczniowego i wszystkich innych powstań narodowych była utrata przez Polskę niepodległości. Naród pozbawiony możliwości decydowania o sobie, pozbawiony możliwości zaspokajania swych potrzeb materialnych i kulturalnych zawsze bardzo cierpi. To właśnie cierpienie, dyskryminacja, pogarda okazywana Polakom, rabunek gospodarczy państwa, narastający terror okupanta spowodowały wybuch powstania. Oczywiście były i inne przyczyny jak np. francuskie obiecanki-cacanki pomocy militarnej dla powstańców.
Powstanie przybrało charakter wojny partyzanckiej i w końcu 1864 roku upadło zakończone schwytaniem ks. gen. Stanisława Brzózki i jego egzekucji w Sokołowie Podlaskim. Czy powstanie przyniosło coś dla Polski pozytywnego? Myślę że tak. Wymienię tylko moim zdaniem najważniejsze pozytywne skutki Powstania Styczniowego:
Po pierwsze car rosyjski chcąc zniechęcić chłopów do udziału w powstaniu zniósł pańszczyznę, co w perspektywie 30-40 lat spowodowało powstanie kilku milionów nowych gospodarstw rolnych. Nowi właściciele gospodarstw murem stanęli w obronie swej własności, gdy bolszewicy napadli na Polskę w 1920 roku.
Po drugie upadek powstania spowodował niesamowity rozwój wspólnoty narodowej. Ból po przegranej i nienawiść do rosyjskiego okupanta scementowały naród Polski na długie lata. Gwałtowny rozwój zarówno w kraju jak i za granicą polskiej literatury, muzyki, malarstwa, pracy u podstaw spowodowały, że zrodziło się pokolenie Józefa Piłsudskiego, pokolenie które wywalczyło nam wolność.
Po trzecie sądzę, że gdyby nie było Insurekcji Kościuszkowskiej w 1794 r., Powstania Listopadowego w 1830 r., Powstania Poznańskiego w 1846 r., Powstania Krakowskiego w 1848 r. i wreszcie Powstania Styczniowego 1863 r., to dzisiaj nie mówilibyśmy i nie myśleli po polsku, już nie bylibyśmy Polakami.
Na ziemię Łukawicy spadły łzy niewinnych mieszkańców wsi, których wypędzono z ojcowizny na okrutną ziemię. Możemy sobie jedynie wyobrażać jak bardzo cierpieli głód, zimno, jaka zżerała ich tęsknota za ojczyzną, tracąc nadzieję na powrót do ojczyzny. To nieszczęście spotkało również inne miejscowości.
W ziemię Łukawicy i innych wsi wsiąkł również pot wielu pokoleń rolników polskich. Stowarzyszenie Pamięć i Tożsamość Skała zwraca się do was, abyście uczynili wszystko co możliwe, by wasze gospodarstwa stały się nowoczesne i dochodowe. Aby stały się atrakcyjnym miejscem pracy dla waszych synów i córek. Twórzcie dobre warunki do rozwoju nowych pokoleń Polaków. Zachęcamy was do aktywności przede wszystkim gospodarczej, społecznej, kulturalnej. To wasza ziemia, wywalczona krwią i potem i dlatego przede wszystkim wam polskim gospodarzom ma służyć.